FoodWIN, Stad Mechelen en Flavour organiseerden op 24 oktober een inspiratiesessie rond voedselverspilling. Eén ding is zeker: er is in Mechelen en omstreken genoeg goesting om voedselverspilling aan te pakken!
Wil je ook naar een inspiratiesessie komen? Je hebt geluk, op 19 november gaat de laatste door!
Genieten van een ‘zero food waste’ lunch
Schepen Gabriella De Francesco
De middag wordt ingezet met een zero food waste lunch.
Kok Gaëtan van WOW food kookt met overschotten van lokale boeren en redt zo voedsel dat anders verloren zou gaan.
Een heerlijke manier om tegen voedselverspilling te strijden!
Schepen Gabriella De Francesco van Sociale Zaken en Welzijn, Gezin, Kinderopvang, Armoedebestrijding, Diversiteit en Gelijke Kansen vertelt dat Mechelen voor de opstart van het distributieplatform niet alleen lokaal, maar ook regionaal mikt.
Er is een enorme hoeveelheid voedseloverschotten, en dat terwijl het aantal mensen in voedselonzekerheid ongelooflijk toeneemt.
Bovendien is de reguliere arbeidsmarkt niet voor iedereen toegankelijk. Regionale distributieplatformen verbinden die problemen: door voedseloverschotten te verdelen naar mensen in nood en daarbij tewerkstellingskansen te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
De schepen benadrukt dat samenwerking tussen verschillende gemeenten noodzakelijk is, zodat de krachten gebundeld kunnen worden.
Flavour: een proeftuin
In het EU project Flavour is er ruimte voor pilootprojecten: ideaal om te experimenteren.
Karen Janssens, Projectmanager FLAVOUR
Ook hier is samenwerken met zoveel mogelijk besturen cruciaal om de slaagkans te verhogen.
Karen Janssens, projectmanager van Flavour, benadrukt het belang van het tegengaan van klimaatopwarming. Als we boven de grens van 1,5 graden gaan, zullen feedback loops de negatieve effecten versterken. We moeten dus dringend een knik maken en op een heel andere manier gaan produceren en consumeren.
Gelukkig zijn er oplossingen. Project Drawdown lijstte de 100 meest impactvolle oplossingen op om klimaatverandering tegen te gaan. Met voedselverspilling op de derde plaats!
De cascade van waardebehoud
Binnen het voorkomen van voedselverspilling kan je ook oplossingen rangschikken: daarvoor is er de cascade van waardebehoud. Die geeft de afvalhiërarchie weer voor voedsel. Bovenaan staan als meest aangewezen oplossingen preventie van voedselverlies en herverdeling voor menselijke consumptie. Indien dat niet mogelijk is, wordt best gekozen voor een toepassing als dierenvoeding.
Het is belangrijk om te kijken naar hoe iets gevaloriseerd wordt: FLAVOUR wil voedseloverschotten zoveel mogelijk naar boven schuiven in de cascade van waardebehoud, en er zo voor zorgen dat er meer overschotten naar menselijke consumptie gaan.
Voedseloverschotten zijn echter geen oplossing voor voedselarmoede. FLAVOUR voorziet slechts een plan B voor twee gevolgen van een systeem dat niet goed in elkaar zit en waarin voedseloverschotten en voedselarmoede helaas bestaan.
We leren verder over distributieplatformen, plekken waar overschotten samenkomen en herverdeeld worden. Het hoeft niet altijd een fysieke plek te zijn. Ook op een online platform, zoals de schenkingsbeurs, kan een match gemaakt worden tussen overschotten en sociale organisaties.
De Schenkingsbeurs
Slechts 3% van de recuperatie gaat momenteel naar menselijke voeding.
Er is nog veel werk aan de winkel: er zijn ontzettend veel eetbare voedseloverschotten. Omdat je niet alles kan herverdelen, is het belangrijk ook te kijken naar verwerking. Zo zorg je ervoor dat voedseloverschotten een langere levensduur krijgen. Binnen Flavour worden daarom ook vijf nieuwe producten ontwikkeld. Dat kan vanalles zijn: van bier tot groentesoep.
Als afsluiter vertelt Karen dat de social return on investment van distributieplatformen torenhoog is. Helaas is dat niet meteen waar een boekhouder naar kijkt, en puur financieel gezien maakt zo’n platform natuurlijk verlies.
De Food Waste Journey
FoodWIN ondersteunt lokale besturen bij het reduceren van voedselverspilling
Hanne Heymans vertelt hoe FoodWIN lokale besturen ondersteunt bij het reduceren van voedselverspilling in drie stappen. De drie stappen van deze Food Waste Journey zijn diagnose, strategie en actie.
Samen met steden en gemeenten co-creëren ze een strategie of actieplan op maat tegen voedselverspilling.
Dat alles start bij een juiste diagnose. Het is belangrijk om eerst te kijken naar waar de problemen zich bevinden, om daarna de juiste focus te kiezen. FoodWIN ontwikkelde daarom de Food Waste Calculator voor steden en gemeenten
Door van bij het begin alle belanghebbenden te betrekken in het proces, creëren ze draagvlak en zorgen ze ervoor dat iedereen mee is in het verhaal.
FoodWIN helpt ook grootkeukens (bijvoorbeeld van een OCMW, school of ziekenhuis) om voedselverliezen te verminderen. Na een meting volgt de grootkeuken een traject, en ook hier worden alle belanghebbenden betrokken. In de case study van Brugge zie je verbluffende resultaten: tot -43% voedselverspilling in zorginstellingen!
De handleiding voor steden kan je downloaden op de website van FoodWIN.
Een primeur: de Food Waste Alliance!
De Food Waste Alliance: een uniek partnerschap tegen voedselverspilling
Een primeur in België: de Food Waste Alliance is een partnerschap van experts tegen voedselverspilling. Zie je soms het bos niet meer door de bomen? Weet je niet goed waar te beginnen? De Food Waste Alliance brengt oplossingen tegen voedselverspilling bij elkaar in een ‘one stop shop’.
Hoe kan een lokaal bestuur morgen al kan starten met acties tegen voedselverspilling? Enkele mogelijke oplossingen zijn:
- Vraag een ‘Food waste calculation’ aan voor een diagnose
- Bestel voor je volgende evenement ‘Zero food waste catering’
- Organiseer een Feeding the 5000, of een Disco Soup
- Ga eens voor een Food waste team building
- Organiseer een workshop of keynote over het thema
- Download de handleiding voor steden op foodwin.org
Duid zeker 18 maart aan in je agenda, want dan vindt het Food Waste Fest plaats in Brussel! Een namiddag en avond met een conferentie, oplossingenmarkt, workshops, en natuurlijk de uitreiking van de Food Waste Awards.
18 maart 2020 in Brussel: het Food Waste Fest!
Distributie van overschotten in Mechelen
Vervolgens is het aan Siska Van Nieuwenhove. Zij vertelt hoe het distributieplatform in Mechelen na veel voorbereiden steeds concreter wordt. In januari zal het ook echt van start gaan. Tot dan is er nog wat werk aan de winkel: zoals bijvoorbeeld het magazijn inrichten, en extra medewerkers aanwerven om het project mee draaiende te houden.
Stad Mechelen werkt daarvoor samen met Ecoso, dat als maatwerkbedrijf expertise heeft in het coachen van medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ook hun kennis over logistieke processen komt goed van pas.
Siska Van Nieuwenhove
Omdat er geen structurele financiering is voor distributieplatformen, mikken ze op lokale besturen. Door krachten en middelen te bundelen, kan een groter gebied bereikt en meer mensen geholpen worden.
Het financiële plaatje is daarbij natuurlijk belangrijk. Voor de opstart is er een Interreg-subsidie, maar de bedoeling is natuurlijk het project daarna verder te zetten. Daarvoor denken ze al na over een verdienmodel. Kan er geld verdiend worden met overschotten? Kleinschalige pilootprojecten zijn nuttig om zo’n vragen te beantwoorden.
Tijd voor een vragenrondje. Uit Duffel rijst de vraag op of deelname aan een distributieplatform wel haalbaar is voor een kleine gemeente. Om verse producten te verdelen zijn namelijk bijkomende investeringen nodig in zaken als diepvriescapaciteit, een ruimte die aan hygiënische vereisten voldoet, enz…
Dat klopt inderdaad, maar toch neemt een regionaal distributieplatform net zorgen weg voor lokale overheden. De grote meerwaarde is net ontzorgen van het lokale bestuur, maar natuurlijk blijft de gemeente zelf ook een rol spelen. Een distributieplatform fungeert als tussenspeler, maar het is belangrijk dat de lokale besturen een rol blijven spelen. De gemeente blijft de verbinding met de lokale mensen in nood. Zo blijven ze een aanspreekpunt.
Tip: start bij de lokale voedselhulp of voedselverdeling, de plaats in de gemeente waar mensen in armoede nu al naartoe gaan.
En de investeringen hoeven niet groot te zijn. Met een diepvriezer kom je al een heel eind. Het is een keuze. Durf te investeren als je ervoor wil gaan.
Arnout van W13
Na de pauze is het aan Arnout van W13. Hij vertelt hoe Kortrijk enkele jaren geleden van start ging met een distributieplatform.
In combinatie met de 14 leden van W13 mondde dit uit in Food Act 13. Ze gingen samen sociaal aan de slag met voedseloverschotten. De doelstelling was om 200.000 kg te verdelen per jaar. Intussen verdelen ze zelfs nog meer dan dat.
Hoe doen ze dat? Door voedseloverschotten op te halen bij warenhuizen, handelaren en landbouwers. Daarbij zetten ze in op economische en sociale activering, in combinatie met intense begeleiding op de werkvloer. Jammer genoeg is het altijd een middelenverhaal, en er is geen garantie dat het verhaal kan verdergaan na 2020. Ook Arnout doet daarom een oproep naar Vlaanderen toe voor structurele middelen.
Steven, Stafmedewerker lokale voedselstrategie, vertelt ons wat VVSG, de Vereniging voor Vlaamse Steden en Gemeenten, betekent voor lokale besturen. Zo zijn ze een doorverwijspunt voor de lokale voedselstrategie, maken ze informatie toegankelijk (bijvoorbeeld via lokalevoedselstrategie.be, magazine ‘Lokaal’, de VVSG website en nieuwsbrieven) en organiseren ze themasessies. Verder helpen ze, als steunpunt voor lokale overheidsopdrachten, bij het opstellen van duurzame aanbestedingen en organiseren ze studiedagen.
13: Het Netwerk lokale voedselstrategie is een samenwerking tussen VVSG en VLM ter ondersteuning van initiatieven rond lokaal voedsel
VVSG is ook lid van het lerend netwerk voedselverlies van OVAM. Samen werkten ze aan het Praktijkboek voedselverlies voor steden en gemeenten. Daarin staan een 20-tal acties die een stad of gemeente kan ondernemen.
Elk jaar organiseert VVSG de Voedseldag. Die gaat dit jaar door op 6 of 11 februari 2020, in Brussel.
Het is een dag voor en door lokale besturen, en de bedoeling is dat iedereen naar huis gaan met uitdagingen en concrete oplossingen. Aanwezigen krijgen een mooi programma voorgeschoteld met inspiratie vanuit het buitenland, keynote sprekers, workshops, een inspiratiemarkt,…
Steven is verder ook sociaal ondernemer en oprichter van Eatmosphere. Eatmosphere verdeelt voedseloverschotten naar sociale organisaties, en sensbiliseert op een ludieke manier over voedselverspilling. Zo organiseren ze bijvoorbeeld Mary Pop-in, een pop-up restaurant dat rondreist over heel Vlaanderen en elke maand ergens een plantaardige maaltijd voorschotelt op basis van voedseloverschotten. Zo sensibiliseren ze via de smaakpapillen.
Steven vertelt ons ook hoe Terroir innoveert met voedseloverschotten. Omdat normaal gezien 70% van de noordzeegarnaal wordt weggegooid, ontwikkelden ze samen met Foodlab Proef garnaalpoeder van die overschotten.
Ideation workshop
De deelnemers hebben intussen genoeg inspiratie meegekregen om zelf aan de slag te gaan. Ze gaan in groepjes rond vier tafels staan, met voor elk groepje een thema: consumenten, horeca, retail en kantines. We gaan samen op zoek naar problemen én oplossingen.
We eindigen de sessie met de vraag naar hoe de deelnemers de oplossingen zelf in gang kunnen zetten. Zo gaat iedereen naar huis met een eigen missie.
Wordt ongetwijfeld vervolgd…
Wil je ook naar een inspiratiesessie komen? Je hebt geluk, op 19 november gaat de laatste door!